Zawód pszczelarz - wszystko co musisz wiedzieć

Pszczelarz zajmuje się hodowlą pszczół. Może to robić hobbystycznie, zarobkowo lub zawodowo. Warto dowiedzieć się, jak zdobyć zawód pszczelarza, jakie ma on obowiązki i jak założyć pasiekę.

Zawód pszczelarz – jak go zdobyć?

Jak zostać pszczelarzem? Chcąc zdobyć zawód pszczelarza, trzeba zdać egzamin państwowy. Można to zrobić po ukończeniu szkoły zawodowej lub technikum bądź po ukończeniu kursu kwalifikacyjnego. Dzięki temu otrzymuje się dokument, który będzie potwierdzał posiadanie odpowiedniej wiedzy teoretycznej do wykonywania tego zawodu. Warto jednak zaznaczyć, że cenniejsza jest tutaj praktyka, którą można zdobyć, pracując w pasiece. Co więcej, osoba, która zdecyduje się na zawód pszczelarz – musi najpierw sprawdzić, czy jest odporna na jad pszczeli. Ten rodzaj wykonywanej pracy polegającej na obcowaniu z owadami zwiększa ryzyko użądlenia, a w przypadku uczulonych osób, może to być szczególnie niebezpieczna sytuacja, ponieważ może doprowadzić do zagrożenia życia lub wywołania poważnych powikłań. Dlatego koniecznie trzeba sprawdzić swoją odporność na jad pszczeli.

Czy bez egzaminu państwowego można zostać pszczelarzem i założyć swoją pasiekę?

Zdanie egzaminu państwowego nie jest koniecznością. Przygodę z pszczelarstwem można rozpocząć poprzez samodzielną naukę. Wystarczy zdobyć podstawową wiedzę z tej tematyki. Cenne informacje można czerpać z przeróżnych źródeł, na przykład ze specjalistycznych podręczników, publikacji książkowych, branżowych czasopism, czy też z tematycznych stron internetowych. Warto rozejrzeć się za szkoleniami, które organizowane są przez koła pszczelarzy. Można również skontaktować się z Wojewódzkim Związkiem Pszczelarzy, gdzie można uzyskać wiele informacji, między innymi o okolicznych pasiekach czy też o specjalistycznych sklepach.

Pszczelarz - obowiązki

Do głównych obowiązków pszczelarza zalicza się przede wszystkim:

• zbieranie miodu (od czerwca do sierpnia);
• dbanie o stan uli (bez względu na porę roku, nawet zimą);
• bieżące serwisowanie sprzętu;
• sadzenie miododajnych roślin (na przykład: koniczyna, mniszek, chaber, lipy, wierzby, wrzosy, robinia akacjowa, gorczyca, nawłoć, bławatek czy też leszczyna);
• poszerzanie gniazd;
• pilnowanie odpowiedniego stanowiska uli (zwłaszcza podczas upałów - muszą stać one w cieniu, a pszczoły muszą mieć dostęp do wody).

Jakich narzędzi używa pszczelarz?

Wiedząc już, jak zostać pszczelarzem, warto dowiedzieć się, jakie narzędzia są niezbędne do wykonywania tej pracy. Do uprawy pszczelarstwa potrzeba jest oczywiście odpowiednia odzież ochronna, ale i wiele innych przedmiotów, bez których wykonywanie tego zawodu nie byłoby możliwe. Zalicza się do nich między innymi:

• dłuto pasieczne (charakteryzuje się wykonaniem ze sprężystego materiału odpornego na korozję; służy do podważania elementów ula);
• zmiotka pszczelarska (służy do omiatania plastrów, elementów ula i dennic oraz do odganiania pszczół; powinna być wykonana z delikatnego i sprężystego włosia);
• podkurzacz kwasoodporny (używany do odymiania rozdrażnionych pszczół; powinien być wysokiej jakości, dzięki czemu będzie służył przez lata i uchroni przed poparzeniem);
• nóż do odsklepiania (służy do ściągania warstw miodu i wosku z ramek);
• drut nierdzewny do ramek (przydatny w montażu węzy pszczelej);
• sito nierdzewne (służy do filtracji miodu po wirowaniu).

Co można pozyskać z uli poza miodem?

Poza miodem pszczelarz z uli może również pozyskać między innymi:

• mleczko pszczele (jest to bogate źródło energii i witamin, pszczoły karmią nim swoje larwy, zaś królowa pszczół dostaje je przez całe życie);
• wosk pszczeli (służy do budowy plastrów, ale można też z niego wytwarzać świece);
• propolis (żywica, która zbierana jest przez pszczoły z kwiatowych pączków i kory liściastych i iglastych drzew; pszczoły wypełniają nią wszystkie szczeliny; propolis ma działanie odkażające).

Czy warto posiadać przydomową pasiekę?

Posiadanie przydomowej pasieki posiada wiele zalet. Główną jest oczywiście produkcja własnego miodu (zdrowego i naturalnego), ale można tutaj także zaliczyć takie aspekty jak możliwość obcowania z przyrodą, szansa na zarobek, obserwowanie i ratowanie niezwykłych owadów, świadomość robienia czegoś wyjątkowego i pożytecznego. Jednak należy tutaj także wspomnieć o pewnych minusach tego przedsięwzięcia, a mianowicie jest to bardzo czasochłonne i trudne zajęcie, które wymaga poniesienia pewnych nakładów finansowych i spełnieniu wymogów formalnych w przypadku chęci sprzedaży własnego miodu. Co więcej, rozwój pasieki uzależniony jest w dużej mierze od zewnętrznych okoliczności, takich jak pogoda, otoczenia czy nawet zastosowanie owadobójczych środków przez sąsiadów. Nie można też zapomnieć o tym, że można zostać ukąszonym przez pszczołę. Dlatego przed podjęciem decyzji o założeniu swojej przydomowej pasieki, warto wziąć pod uwagę wszystkie jej wady i zalety.

Czy założenie własnej pasieki jest kosztowne?

Koszt założenia własnej pasieki może się nieznacznie od siebie różnić. Zależy to między innymi od tego, jaki wybierze się ul pszczeli, czy też sprzęt do przetwórstwa miodu. Warto jednak orientacyjnie poznać najważniejsze koszta, które początkujący pszczelarz musi ponieść, rozpoczynając swoją przygodę z pozyskiwaniem miodu. Mowa tutaj o zakupie:

• ula pszczelego (jedna sztuka kosztuje około 500-550 złotych);
• stojaka pod ul (jedna sztuka kosztuje około 150-200 złotych);
• rodzinie pszczół (jedna rodzina kosztuje około 500-550 złotych);
• komplecie ramek (jeden komplet kosztuje około 150-200 złotych);
• odzieży ochronnej (jeden komplet kosztuje około 200-250 złotych);
• podkurzacza (jedna sztuka kosztuje około 100 złotych);
• węza (jedna sztuka kosztuje około 70-80 złotych);
• miodarki ręcznej (jedna sztuka kosztuje około 600-650 złotych);
• wanienki do odsklepiania (jedna wanienka kosztuje około 200-250 złotych).

Jednak to nie wszystko. Pszczelarz musi się również zaopatrzyć w drut do wtapiania węzy (około 150 złotych), zmiotkę pszczelarską (około 10 złotych), dłuto pasieczne (około 40 złotych). Niezbędne będą także słoiki z zakrętkami i etykietami (około 200 złotych). Początkowy koszt pasieki składającej się z jednego ula to wydatek około kilku tysięcy złotych. Do tej kwoty trzeba też doliczyć kilkaset złotych w skali roku na inne wydatki, na przykład zimowe pożywienie dla owadów, leki czy też transport.

Jak kupić pszczoły?

Pszczoły kupuje się zazwyczaj w postaci odkładów pszczelich. Są to plastry z pyłkiem, czerwiem i pokarmem, na których jest matka ze swoimi pszczołami. Zakupu można dokonać w sklepie lub stacji hodowlanej, jak i bezpośrednio u pszczelarza. Najlepszym momentem na ich przewożenie jest jesień lub wczesna wiosna, ponieważ w tym okresie owady nie latają, a temperatury są dodatnie. Do najchętniej hodowanych ras pszczół w Polsce zalicza się:

• pszczołę środkowoeuropejską - Apis mellifera mellifera;
• pszczołę kraińską - Apis mellifera carnica;
• pszczołę kaukaską - Apis mellifera caucasica.

Ile zarabia pszczelarz?

Ile zarabia pszczelarz? Jego zarobki zależą od wielkości jego pasieki, czyli od ilości uli i ilości miodu, jakie może z nich pozyskać. Przykładowo z jednego ula można uzyskać średnio około 25 kilogramów miodu w skali całego roku. Jest to oczywiście uzależnione od panujących warunków - w lepszym okresie można uzbierać nawet do 40 kilogramów, zaś w gorszym roku tylko około 10 kilogramów. Ceny miodów różnią się z kolei ze względu na ich rodzaj - miód wrzosowy sprzedawany jest znacznie drożej niż miód lipowy. Należy tu zaznaczyć, że do sprzedaży wyprodukowanego miodu ze swojej pasieki, niezbędne są spełnienie pewnych wymogów.

Najważniejsze wymogi dotyczące posiadania hodowli pszczół

Do najważniejszych wymogów dotyczących posiadania hodowli pszczół zalicza się na przykład:

• odpowiednia lokalizacja (pasieka musi znajdować się minimum 10 metrów od budynku gospodarczego lub mieszkalnego, jak i od dróg publicznych – w przypadku mniejszej odległości należy ustawić minimum trzymetrową przeszkodę dla pszczół, która zmusi je do wznoszenia się ponad nią);
• uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o dopuszczeniu do pracy przy produktach pszczelich (ich pozyskiwaniu);
• posiadanie ubezpieczenia pasieki (między innymi pod kątem odpowiedzialności cywilnej w przypadku użądleń ludzi);
• ustawienie specjalnej informująco-ostrzegającej tablicy, na której powinny być umieszczone dane pszczelarza i informacja o występowaniu pszczół na określonym terenie.

Bezpośrednia sprzedaż miodu i innych produktów pszczelich przeznaczonych do celów spożywczych wiąże się również z dodatkowymi wytycznymi:

• pracownia pasieczna musi być przygotowana i wyposażona według wytycznych inspekcji weterynaryjnej (między innymi ważny jest wygląd pomieszczenia czy też zapewnienie dostępu do czystej wody);
• pasieka musi być wpisana do rejestru zakładów prowadzących działalność dotyczącą produktów pochodzenia zwierzęcego, które są przeznaczone do bezpośredniej sprzedaży;
• pasieka musi być zgłoszona do Powiatowego Lekarza Weterynarii (nadawany jest numer identyfikacyjny, który umieszcza się na każdym sprzedawanym produkcie).

Początkujący pszczelarz musi też pamiętać, że w pierwszej kolejności należy udać się do Inspekcji Weterynaryjnej – trzeba to zrobić na minimum 30 dni przed rozpoczęciem hodowli pszczół. Jest to niezbędne ze względu na nadzorowanie ognisk chorobotwórczych. W placówce podaje się również informacje na temat wykorzystywanych środków chemicznych, planowanych etapach rozwoju pasieki czy też metodach odbioru miodu. Natomiast jeśli pszczelarz sprowadza pszczoły z zagranicy, to także musi być przygotowany na przedstawienie w sanepidzie stosowanych dokumentów. Warto też tu wspomnieć o osobach posiadających więcej niż 80 uli – w ich obowiązku jest zgłoszenie pasieki do Urzędu Skarbowego. Zdobycie wszystkich pozwoleń i wypełnienie wszelkich dokumentów wymagają poświęcenia sporo czasu i wysiłku, ale jest to niezbędne do rozpoczęcia sprzedaży pozyskanego miodu.

Hodowla pszczół jest dość trudnym zajęciem. Bez względu na to, czy wykonuje się je hobbystycznie, czy zarobkowo, trzeba pamiętać, że wymaga ona dużego zaangażowania i wiedzy.