W dzisiejszych czasach coraz powszechniejsze staje się upodobanie do naturalnych i zdrowych produktów czy nawyków. Przetworzoną żywność zastępujemy domowym gotowaniem z podstawowych dobrej jakości składników, ubrania z włókien syntetycznych zastępujemy ponownie wełną i lnem, a suplementacje gotowymi tabletkami wypierane są przez promowanie zdrowego żywienia i dbaniem o naturalną odporność. Nic więc dziwnego, że coraz bardziej popularne staje się również zainteresowanie świecami z wosku pszczelego, które swoim urokiem i wyjątkowym zapachem dodają ciepła każdemu domostwu.
Skąd bierze się wosk pszczeli do świec?
Wosk pszczeli jak sama nazwa wskazuje, jest wyrobem pszczół, jednak nie każdy z tych przyjaznych owadów zajmuje się tą pracą na pełen etat. Jedynie robotnice młodociane, do około 14 dnia po przeobrażeniu posiadają odpowiednią ilość gruczołów woskowych, które po ogrzaniu się w gromadzie z innymi koleżankami są w stanie wyprodukować płatki wosku, następnie dokładnie formowanego by stworzyć nowe węzy, czyli podstawy sześciennych komórek, które rozbudowywane będą coraz bardziej by ostatecznie móc w sobie pomieścić słodki miód lub kolejne pokolenia pszczół. Wosk pszczeli do świec nie jest wiec zwykłym produktem ubocznym a integralną częścią ula. Doświadczony pszczelarz doskonale jednak będzie wiedział, którym rodzinom może podebrać zarówno miód jak inne produkty, dlatego nie musimy się obawiać tego, że okradamy owady – te pożyteczne istoty z reguły nabudowują o wiele więcej wosku niż potrzebują w ulu.
Świece z wosku pszczelego – właściwości
Dla miłośników natury i obcowania z naturą korzystanie z naturalnych świec może przynieść wiele pozytywów, ponieważ w przypadku świec z wosku pszczelego, właściwości prozdrowotne i stymulujące nasz mózg są niewątpliwe.
- Jonizowanie powietrza – w trakcie spalania się świeczek z wosku pszczelego eliminowane są dodatnie jony produkowane głównie przez elektronikę i nasze sprzęty domowe, a także znajdujące się na kurzy, bakteriach i wirusach unoszących się w powietrzu. Nadmiar jonów dodatnich niekorzystnie wpływa na samopoczucie i zdrowie człowieka przyczyniając się do łatwiejszego rozwoju takich chorób jak: kaszel, katar, bóle głowy, suchości oczu i błon śluzowych, osłabienie kondycji fizycznej i psychicznej w postaci bezsenności i problemów z koncentracją.
- Działanie antyalergiczne – coraz więcej osób wykazuje objawy uczuleń na niektóre środki chemiczne służące np. jako środki czystości czy syntetyczne dodatki zapachowe do standardowych świec zdobiących domy. Wosk pszczeli jako naturalny produkt nie powinien reagować w kontakcie ze skórą takich osób, jednak należy pamiętać, że ostatecznie na każdą substancję może rozwinąć się nadwrażliwość. Aromaterapia jaka zapewnia się podczas spalania wosku pomaga natomiast rozluźnić mięśnie dróg oddechowych usprawniając oddychanie i leczenie infekcji takich jak kaszel.
- Neutralizowanie nieprzyjemnych zapachów – świece z naturalnego wosku nawet bez zapalania ich emitują delikatny słodkawo-pszczeli zapach, który dobrze sprawdzi się w tuszowaniu innych zapachów np. zwierząt, dymu tytoniowego, czy starych mebli. Można również poszukać specjalnych świeczek z wosku pszczelego wzbogaconych dodatkową wonią kwiatów czy owoców. Zapachy te działają kojąco i odprężająco na organizm człowieka i pomagają dodać przytulności do mieszkania.
- Dłuższe działanie w stosunku do świeczek parafinowych – ze względu na spalanie w wyższej temperaturze, czas działania świec z wosku pszczelego z reguły jest aż 3 razy dłuższy niż standardowych dostępnych w sklepach produktów.
- Nie szkodzą nam, zwierzętom ani środowisku – ze względu na stuprocentową naturalność materiału i produkcji świec z wosku pszczelego możemy ze spokojnym sumieniem korzystać z tych produktów jeśli mamy dzieci, delikatne zwierzęta, a ewentualne dostanie się wosku do środowiska czy żołądka również nie spowoduje zatrucia – naturalny wosk zostanie po prostu rozłożony przez drobnoustroje żyjące w naszym przewodzie pokarmowym czy glebie.
Zanim zabierzemy się do roboty
Powinniśmy przede wszystkim powiedzieć o podstawowych informacjach:
- Wszystko zależy od knota – Koniecznie musi być z naturalnej bawełny, ponadto im grubszą chcesz tworzyć świecę, tym grubszego knota powinnaś użyć – bawełniany materiał zassie większą ilość wosku dając wyższy płomień i pilnując by gruba świeca spalała się całkowicie, a nie tworzyła jedynie wgłębienie drążące coraz dalej.
- Wosk topnieje w 70 stopniach Celsjusza, w wyższych może się nawet podpalić – topienie warto wykonywać na naprawdę niewielkim ogniu, najlepiej w emaliowanym garnku. Uważaj na wrzątek – niewielka kropla wosku po spadnięciu na powierzchnię skóry szybko wychłodzi się i nie wyrządzi dużej szkody, jeśli jednak podczas gotowania wrzący wosk wybuchnie lub wyleje się na Ciebie, możesz nabawić się groźnych poparzeń.
- Zabezpiecz stanowisko pracy – zwłaszcza u początkujących entuzjastów pszczelego wosku, w trakcie pierwszej pracy wielokrotnie dojdzie do plamienia i kapania – by ułatwić sobie sprzątanie i zabezpieczyć meble najlepiej użyć starych gazet lub szarego papieru.
Jak zrobić świece z wosku pszczelego?
Ze względu na coraz popularniejsze promowanie rękodzieł, również w przypadku świec z wosku pszczelego diy może stać się ciekawym, zdrowym i artystycznym hobby. DIY czyli „Do it yourself” oznacza „zrób to sam” i wbrew pozorom wcale nie oznacza trudności i konieczności posiadania drogiego specjalistycznego sprzętu. Przekonaj się czego potrzebujesz by wykonać świeczki z wosku pszczelego.
- Metoda zwijania – jest to najprostszy sposób na samodzielne wykonanie świeczki z wosku
- połóż węzę na stole, przytnij ją do pożądanych wymiarów i kształtów
- na samym brzegu węzy ułóż bawełniany knot, tak by wystawał z obu stron na około 1 cm
- równomiernie dociskając dłońmi zwijaj węzę wokół knota jak naleśnik aż do pożądanej grubości świecy.
- przytnij knot od spodu świecy
W przypadku łamliwości wosku, możemy podgrzać nieco węzę nad parą, kaloryferem czy w piekarniku lub na słońcu, uważając jednak by wosk pszczeli stał się miękki ale nie płynny
- Metoda wyciągania świeczek – metoda jest o tyle bardziej skomplikowana że wymaga ogrzania wosku w garnku do temperatury około 65 stopni Celsjusza. Nie jest to jeszcze temperatura topnienia wosku, dlatego powinniśmy otrzymać półpłynną masę potrzebną do dalszych etapów. Jest to również bardzo czasochłonny sposób, stosowany głównie do otrzymywania wysokich, smukłych i eleganckich świec z wosku pszczelego.
- na długi bawełniany knot naczepiamy metalowy obciążnik – np. ciężka śruba
- zanurzamy knot z obciążnikiem na pożądaną głębokość, tak by knot pokrył się warstwą wosku
- po wyjęciu czekamy na ostygnięcie i ponownie na krótko zanurzamy
- czynność powtarzamy dopóki grubość świecy nas nie usatysfakcjonuje
- po ostatnim zanurzeniu zawieszamy świecę za knot tak aby wystygła i utwardziła się – jeśli ją zbyt szybko położymy na boku, miękki wosk może się odkształcić. - Metoda wylewania – jest to najszybsza metoda wytwarzania świeczek z wosku pszczelego, wymaga jednak wcześniejszego kupienia silikonowych foremek lub wykonania własnoręcznie foremek z własnego projektu i pomysłu. Umożliwia jednocześnie osiągnięcie największej ilości pożądanych przez domowników kształtów, mogących pasować na każda okazję w roku, lub stanowiących sezonową ozdobę na przykładowo święta Bożego Narodzenia.
- Jeśli korzystamy ze składanej gotowej formy, łatwo można wyciągnąć odpowiednią długość knota poza formę, przez specjalne przygotowanie nacięcie.
- następnie bawełniany knot naciągamy na ustawionej w poprzek formy wykałaczce.
- każdą formę warto dodatkowo otoczyć gumka recepturką by mieć pewność , że nie otworzy się w trakcie zalewania woskiem.
- jeśli ułożymy go równo, możemy przystępować do powolnego zalewania stopionym i płynnym woskiem o temperaturze około 70 stopni Celsjusza. Ważne aby pozwolić wosku pszczelemu dostać się do każdego zakamarka formy.
- zostawić świece w formie do momentu całkowitego ostygnięcia – w zależności od grubości i stopnia skomplikowania kształtu może to być kilka do nawet kilkunastu godzin. Nie zaleca się przyspieszania ochładzania przez wstawienie do lodówki czy na mróz – spowoduje to co prawda szybkie ochłodzenie ścian, jednak głębokie wnętrze formy dalej może być ciepłe i plastyczne – próby przedwczesnego wyjęcia świecy z wosku pszczelego z formy mogą skończyć się odkształceniem i deformacją dzieła.
Jeśli korzystaliśmy z formy silikonowej, która nie rozkłada się na pół, bezwzględnie powinniśmy zaczekać aż wosk stanie się całkowicie twardy, ponieważ samo wydobywanie świecy z silikonowej foremki może uszkodzić delikatne wzory.
- Wylewanie bezpośrednio do naczynia – jeśli bardziej interesuje Cię jezioro wosku stojące w szkle lub ceramicznej miseczce, oczywiście możesz spróbować takiej metody. Bezwzględnie musisz jednak użyć naczynia, które pod wpływem zagrzania nie będzie stanowić zagrożenia i nie pęknie – może to być naczynie żaroodporne wykonane ze specjalnego szkła lub ceramiki.
- ustaw naczynie na drewnianej desce – będzie się nagrzewać
- na dno naczynia wylej niewielką ilość stopionego wosku
- szybko wciśnij knot (lub większą ich ilość) do dna naczynia używając do tego wykałaczki
- zalej dalszą porcją wosku zostawiając bezpieczne 1,5 cm od krawędzi naczynia.
- odczekaj kilkanaście godzin do pełnego wystygnięcia i utwardzenia wosku - Wykonanie własnej formy na świece z wosku pszczelego – DIY
Poza silikonowymi foremkami, możemy eksperymentować z wykorzystaniem innych materiałów odpornych na wysoką temperaturę. Jeśli zależy nam na prostej świecy w kształcie prostopadłościanu, stożka, graniastosłupa, możemy pobawić się w wycinanie odpowiednich fragmentów formy z kartonu, które następnie połączymy i pokryjemy od wewnętrznej strony silikonem w sprayu lub folią aluminiową. Oczywiście domowe formy na początku nie będą tak piękne jak te gotowe do kupienia, lecz z czasem możemy nabywać coraz większej wprawy i umiejętności.
Po wydobyciu świec z wosku pszczelego z form, lub zakończeniu produkcji innymi metodami, możemy przystąpić do dodatkowego ozdabiania świec. Można to zrobić używając barwników i pisaków do wosku, lub użyć naturalnych metod idealnie wpasowujących się w charakterystykę wyrobu. Możemy doczepiać rożnego rodzaju suszone kłosy traw, zbóż, kwiaty, suszoną pomarańczę, laskę cynamonu, ziarna kawy, muszelki i co tylko jeszcze przyjdzie nam do głowy. By przyczepić takie ozdoby możemy zastosować owinięcie świecy sznurkiem lub wstążką albo też punktowo nagrzewać gotową świecę by w miejscu gdzie wosk ponownie zrobi się na chwilę miękki wcisnąć ozdobę. Większość ozdób ułożonych na bokach świeczki z wosku pszczelego będzie odpadać w trakcie wypalania się świecy, jednak powinniśmy uważać by łatwopalne elementy nie dostały się w pobliże knota.
Korzyści z tworzenia świec z wosku pszczelego DIY
Jak każda twórczość artystyczna i hobby, robienie świeczek z wosku pszczelego pomaga nie tylko rozwijać swoje zainteresowania i ćwiczyć oko, rękę i cierpliwość w trakcie długich zimowych wieczorów, lecz może okazać się naprawdę korzystne. Wytwarzanie świec i używanie ich poprawi nasze zdrowie i podniesie przytulność w naszym gospodarstwie domowym. Ciepło naturalnego płomienia, wraz z charakterystycznym zapachem działa kojąco na domowników i wprowadza wspaniały jesienno-zimowy nastrój we wszystkich wnętrzach. Nadwyżka świeczek może okazać się wspaniałym prezentem dla członka rodziny czy przyjaciela w ramach drobnego dodatku „od serca” , lub tez wartościowym towarem wystawianym na sprzedaż. Wielu pszczelarzy oprócz sprzedaży miodu zajmuje się właśnie taką twórczością zwiększając nieco swoje przychody lub odbiór przez klientów, dorzucając w gratisie niewielką świeczkę z wosku pszczelego.
