Jak pszczoła robi miód?
Jak pszczoła robi miód?

Miód to produkt, który powinien zagościć w domu, każdej osoby, która ceni sobie naturalne, bezpieczne i bogate w zastosowanie substancje. Ilość jego zastosowań jest przeogromna, ponieważ ma wyśmienite wartości odżywcze oraz smakowe, ale doskonale sprawdza się także jako suplement diety w wielu schorzeniach oraz pielęgnacji ciała. Był on wykorzystywany od tysięcy lat przez starożytnych Egipcjan i Greków i nadal cieszy się ogromnym uznaniem. Korzystając na co dzień z dobrodziejstw jakie przynosi, warto zastanowić się jak oraz dlaczego pszczoła produkuje miód i jaką drogę przechodzi on zanim, trafi do naszego domu. Zapraszamy do lektury.

Czym jest miód?

Zanim dowiemy się jak powstaje miód w ulu, musimy usystematyzować pewną podstawową wiedzę. Miód pszczeli to słodka substancja która jest produkowana przez pszczoły miodne z gatunku Apis mellifera z nektaru roślin albo z albo wydzielin, które występują na liściach drzew. Warto wspomnieć, że pszczoły nie są jedynymi owadami, które miód produkują, jednak pozostałe rodzaje miodu różnią się znacznie składem, od tego który nas dzisiaj interesuje. Zanim przejdziemy do dokładnego opisu tego jak powstaje miód, warto przedstawić kilka podstawowych pojęć pszczelarskich, przydatnych do zrozumienia całości artykułu. Miód jest doskonałym produktem samym w sobie, lecz w ulu powstają także inne rzeczy, które wykorzystujemy, o których w skrócie teraz wam opowiemy.

Propolis lub kit to substancja, która pozwala pszczołom do uszczelniania gniazda oraz dezynfekcji wnętrza ula. Powstaje on z różnych rodzajów żywic, które zbierane są przez pszczoły z okolicznych drzew oraz małej ilości wosku i wydzielin owadów. Ma on właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze.

Wosk jest to substancja, która pszczoły robotnice wytwarzają w specjalnych gruczołach, służy ona do budowania plastrów w ulu. Przez ludzi używany jest do produkcji świec, środków czystości oraz kosmetyków i leków.

Pyłek pszczeli to nic innego jak pyłek zebrany z kwiatów zmieszany ze śliną pszczół, który tworzy małe granulki. Mają one inny kolor oraz zapach, w zależności od gatunki kwiatu, z którego pochodzą. Często granulki są pstre, ponieważ pszczoły odwiedzają różne gatunki roślin danego dnia.

Pierzga jest połączeniem pyłku, nektaru oraz enzymów trawiennych pszczół, który przechodzi przemianę nazywaną fermentacja mlekową. Dzięki temu zwiększa się w niej ilość cukrów prostych, aminokwasów oraz samego kwasu mlekowego. Z tego też powodu jest ona bardziej wartościowa niż sam pyłek.

Mleczko pszczele to pełnoporcjowy, zbilansowany pokarm dla larw., który wytwarzają robotnice. Jest to gęsta, biała substancja, nazywana “eliksirem młodości”.

Skład miodu

Uwielbiane przez nas miody to bogactwo naturalnych, prozdrowotnych składników, które wspomagają pracę całego organizmu i mają bardzo szerokie zastosowanie. Główną część miodu stanowią węglowodany, czyli cukry takie jak glukoza i fruktoza oraz woda. W zależności od rodzaju miodu stosunek glukozy, do fruktozy się zmienia, np. miód wrzosowy jest bardziej bogaty we fruktozę. Kolejnymi składnikami odżywczymi jakie możemy znaleźć w miodzie są witaminy: A, B1, B2, B3, B4, B5, B6, B7, B9, PP, C oraz aminokwasy i mikroelementy, np. wapń, żelazo, potas, magnez, sód. W naszych ukochanych miodach możemy także znaleźć liczne enzymy i kwasy organiczne, a także flawonoidy, które są świetnymi przeciwutleniaczami.

Właściwości miodu

Już za chwilę dowiemy się jak powstaje miód w ulu, Gdy znamy już poszczególne składniki miodu pszczelego, możemy także wyszczególnić jego najważniejsze właściwości, które chętnie wykorzystujemy. Generalnie miody wzmacniają nasz organizm, działają antybakteryjnie i przeciwwirusowo, a także przyspieszają gojenie się ran. Dodatkowo wpływają na wszystkie ważne układy w naszym organizmie i usprawniają ich pracę. Dodając regularnie miód do swojej diety, można uzyskać doskonałe efekty, np. obniżenie ciśnienia, szybszą regenerację, usprawnienie pracy wątroby, nerek i mózgu. Miód najlepiej sprawdza się także przy chorobach układu oddechowego oraz z sercem. Aby nasz produkt zachował swoje właściwości lecznicze, nie można podgrzewać go powyżej 40 stopni!

Rodzaje miodu

Miody pszczele znacznie różnią się od siebie, a wpływ na to mają różne czynniki: rodzaj i ilość roślin, lokalizacja pasieki, pora roku, pogoda. W zależności od rodzaju, miody mają konsystencję od gęstego płynu do nawet stałej substancji. Ich kolor natomiast zależy od rodzaju roślin, z których powstały może przybierać różne barwy, od białej do ciemnobrunatnej.

Miód jest produkowany w ulu i gromadzony w strukturach nazwanych plastrami, gdzie z czasem dojrzewa. Możemy podzielić miody pszczele na 3 rodzaje, w zależności od rodzaju surowca, z jakiego zostały wytworzone. Spotykamy się więc z miodami nektarowymi, spadziowymi oraz mieszanymi. 

 

Jak powstaje miód spadziowy i nektarowy?

Spadź to słodka ciecz, która powstaje z soku drzew, zarówno iglastych jak i liściastych i zostaje przetworzona przez nasze pracowite owady. Jest ona tak naprawdę wydzieliną mszyc, czerców i miodówek, które żerują na liściach i igłach drzew, a następnie pobierana jest przez pszczoły i gromadzona w ulu. Miody spadziowe mają w swoim składzie o wiele więcej aminokwasów, białek, witamin oraz enzymów niż te nektarowe. Dodatkowo spadź zawiera w sobie związki azotowe, żywice oraz garbniki, których nie spotyka się w nektarze. Miody nektarowo - spadziowe są połączeniem nektaru i spadzi, co pozwala na rozszerzenie ich zastosowania.

Jak powstaje sztuczny miód?

Miód sztuczny jest syntetycznym produktem spożywczym, który powstał w celu imitacji naturalnego miodu pszczelego. Ma podobny smak oraz wygląd, jednak jego skład nie jest tak bogaty, dlatego nie posiada żadnych właściwości leczniczych, które przypisywane są naturalnym produktom.  Aby uzyskać taki produkt, dwucukier sacharozę poddaje się hydrolizie z dodatkiem syropu skrobiowego, a następnie dodaje się kwas solny lub mrówkowy jako katalizator reakcji. Aby ten produkt udawał prawdziwy miód dodawane są do niego także barwniki oraz aromaty, które zbliżą jego kolor oraz aromat do naturalnego produktu.

Jak poznać sztuczny miód? Taki produkt zawsze pozostanie w płynnej formie, ponieważ nie ulegnie krystalizacji. Kolejnym sposobem jest rozpuszczenie go w zimnej wodzie. Miód oszukany rozpuści się szybko, równomiernie i nie pozostawia smug.

Kolejnej klasyfikacji miodu dokonuje się w oparciu o rośliny, z których powstaje, wyróżniamy m.in. miody wielokwiatowe, lipowe, gryczane, akacjowe, wrzosowe, leśne  ale także malinowy, czy mniszkowy. Rodzajów samych roślin jest mnóstwo, a ponadto dochodzą do tego miody z różnymi dodatkami.

Jak powstaje miód w ulu?

Zanim poznamy dokładnie jak pszczoła robi miód, warto pochylić się nad tym jak wygląda i funkcjonuje rodzina pszczół, która nazywana jest rojem. Warto wiedzieć, że pszczoły mają dokładnie ustaloną hierarchię oraz podzielone obowiązki, ponieważ czują się odpowiedzialne za całą społeczność i wiedzą, że odniosą sukces tylko przy pełnej współpracy. W ulu znajduje się w okresie letnim około 40 tysięcy pszczół, natomiast zimną około 10 tysięcy. Przy takiej ilości osobników wydawałoby się, że sukces nie będzie im pisany, jednak jest zupełnie inaczej. Pszczoły doskonale funkcjonują w tak dużej grupie! Już za chwile dowiecie się jak powstaje miód w ulu.

Każda pszczoła ma wyznaczone zadanie. Z tego też powodu możemy wyróżnić: matkę, robotnice oraz trutnie. Najważniejszą i zarazem największą pszczołą w całym ulu jest matka, której zadaniem jest znoszenie jaj. Opiekują się nią robotnice i stale jej towarzyszą przez cały okres jej życia, czyli 2 - 4 lata. Ma ona zdolność wydzielania feromonów, które regulują prawidłowy rozwój i pracę całej rodziny. Dodatkowo matka hamuje rozwój jajników u robotnic, dzięki czemu są one bezpłodne, a składanie jaj pozostaje jej zadaniem

Trutnie to samce, które mają do wykonania tylko jedno zadanie, czyli zapłodnienie matki. Żyją około 6 tygodni, a po akcie kopulacji umierają. Nie występują one w ulu przez zimę.

Największą grupą są oczywiście pszczoły robotnice. Ilość robotnic w ulu liczona jest w tysiącach, ale należy pamiętać, że żyją one około 6 tygodni. Jakie zadania są im powierzone? Robotnice zajmują się pracami porządkowymi w ulu, karmieniem i opieką nad potomstwem matki, budowaniem plastrów, strzeżeniem gniazda oraz zbieraniem i przeróbką pokarmu. To ostatnie zadanie związane jest oczywiście z zagadnieniem, które interesuje nas dzisiaj najbardziej, czyli jak powstaje miód.

Jak pszczoła robi miód?

Pszczoły zbieraczki, czyli wykwalifikowane robotnice są najczęściej najbardziej doświadczonymi członkami rodziny. Przy sprzyjającej pogodzie, od samego rana odwiedzają rośliny w promieniu 3 km od ula i zbierają z nich nektar, bądź spadź. Po pobraniu tych substancji, mieszają je z własną śliną i magazynują w zbiorniku, czyli wolu miodowym. W tym miejscu jest on nasycony enzymami i kwasami organicznymi, które pochodzą z jej organizmu. Jedna zbieraczka może przenieść w takim wolu od 40 do 50 mg nektaru za jednym razem. Ta liczba wydaje się znikoma, jednak należy zauważyć, że sama pszczoła waży jedynie 110 mg. Takich kursów w ciągu dnia pszczoła zbieraczka wykonuje od 7 do 15, a w ulu nektar lub spadź przekazuje młodszym członkom rodziny. Aby powstał kilogram miodu, pszczoły muszą odwiedzić kilka milionów kwiatów!

Kolejnym etapem jest przekazywanie sobie nakropu, bo tak nazywa się przerobiony nektary, między pszczołami w ulu. Ma to na celu pozbycie się wody, której przez transport i tak już trochę ubyło, bo około 20%. Podczas przekazywania sobie nakropu, pszczoły wzbogacają go w enzymy, które potem odpowiedzialne są za właściwości lecznicze miodu! Co ciekawe pszczoła przez całe swoje życie produkuje tylko 1/12 łyżeczki miodu. Gdy nakrop jest już odpowiednio gęsty, ostatnia z pszczół składa go w komórce plastra, a następnie zostaje on przykryty cieniutką warstwą wosku, która nazywana jest przez pszczelarzy zasklepem. Wosk ten będzie chronić miód przed wilgocią, zanieczyszczeniami oraz zepsuciem się.

Ul to dom tysięcy pszczół, o który dba każda jednostka go zamieszkująca. Jedną z ważnych funkcji każdego mieszkańca jest dbanie o utrzymanie odpowiedniej temperatury wewnątrz domu. Pracowite pszczoły muszą utrzymać w ulu temperaturę wynoszącą 34,5 - 36 stopni Celsjusza. Jak mogą ją regulować? Robią to za pomocą swoich skrzydełek. Stałe poruszanie skrzydłami sprawia, że z miodu usuwana jest wilgoć i staje się on coraz bardziej zagęszczony.

Cały proces dojrzewania miodu odbywa się w komórkach plastra, gdzie odparowana zostaje woda, a wielocukry rozpadają się na cukry proste, dzięki enzymom, które przekazały robotnice podczas transportu. Jeśli wszystko przebiega prawidłowo po 3 dniach zawartość wody w miodzie wynosi około 18 %. W ciągu kolejnych 4 -5 dni miód jest wielokrotnie przekładany do nowych komórek i znowu zasklepiany woskiem. Pozwala to pszczołom na stałe kontrole przemiany, która tam zachodzi. Nie jest znany pełny mechanizm przemian biochemicznych, jednak wiadomo, że ogromną rolę mają w nim enzymy z przewodu pokarmowego pszczół oraz kwas mrówkowy. 

Kiedy miód staje się, tzw. “miodem dojrzałym” i jak ocenia to pszczelarz? O miodzie gotowym do zebrania, mówimy wtedy, gdy wosk przykrywa 75% komórek plastra i zazwyczaj wtedy zostaje on wyjmowany. Taki miód zawiera dużą ilość glukozy, fruktozy, enzymów i substancji organicznych, ale także ważny składnik o działaniu bakteriostatycznym, czyli inhibinę. Wiemy już jak pszczoła produkuje miód. Jakie są kolejne kroki w produkcji miodu? Teraz swoje zadanie musi wypełnić człowiek.

Miód pszczeli - jak powstaje?

Czym jest miodobranie i jaka jest rola człowieka w produkcji miodu, który trafi potem do naszych domów. Gdy pszczelarz opiekujący się daną pasieką podczas przeglądu zauważy,  odpowiednia ilość plastrów pokrytych woskiem, podejmuje decyzje o rozpoczęciu miodobrania. Musi on dokładnie, ale delikatnie pozbyć się pszczół z ramki, aby nie zrobić im krzywdy, a następnie zanieść ją do pracowni w celu odwirowania. Niestety nie każda ramka z ula może zostać wyjęta, ponieważ te z czerwiem, nie powinny zostać wirowane. Należy też wziąć pod uwagę to, że nasze pszczoły również potrzebują miodu, dlatego nie można odebrać im całego dorobku.

Ramki gotowe do wirowania należy przetransportować do pracowni i rozpocząć dalszą pracę. Pszczelarz powinien usunąć wosk, a następnie umieścić plastry w specjalnej maszynie - wirówce. Ramki wirują się zazwyczaj w różne strony i z różną prędkością, tak aby cały miód zgodnie z prawami fizyki został wyrzucony na zewnątrz. Systematycznie miód spływa do specjalnego naczynia, gdzie następnie przez 2 - 3 dni będzie musiał poczekać na rozlanie do słoiczków. Ten odstęp czasu jest bardzo ważny, ponieważ pozwala na pozbycie się resztek wosku i powietrza, które mogłyby zostać w miodzie. Odpowiedź na pytanie jak powstaje miód jest już pełna.

Aby zdrowy i pyszny miód mógł służyć nam przez długi czas, należy pamiętać o odpowiednim przechowywaniu go w ciemnym pomieszczeniu. Optymalną temperaturą będzie około 10 - 14 stopni. 

Czy pszczoły wykorzystują miód?

Niektórym wydaje się, że miód jest wykorzystywany tylko przez ludzi, ale to nieprawda. Tak naprawdę pszczoły produkują miód dla siebie. Miód ten jest dla nich pokarmem, który regularnie pobierają. Muszą zgromadzić go także na jesień i zimę, dlatego też magazynują go w plastrach, aby przeżyć najchłodniejsze miesiące w roku. Przeciętna rodzina zużywa około 15 kg pyłku oraz 60 - 80 kg miodu w ciągu roku. Dlatego też podczas wyżej opisanego miodobrania, wspomnieliśmy, że nie wszystkie plastry można wyjąć z ula. Przy każdym miodobraniu pszczelarz powinien pozostawić od 3 do 6 kilogramów miodu, a w razie dłuższej niepogody może nawet dokarmiać pszczoły syropem cukrowym. Profesjonalny pszczelarz jest świadomy tego, że nie jest tylko zbieraczem miodu, ale przede wszystkim opiekunem i strażnikiem swoich pszczół, dlatego troszczy się o ich wyżywienie i zdrowie. Głodne pszczoły, byłyby osłabione i bardziej podatne na choroby, a taka rodzina mogłaby nie przetrwać zimy. Teraz wiecie już wszystko o tym jak powstaje miód pszczeli.

Jak pszczoła robi miód

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium